Επιστρέφοντας στην «Επί τα Πρόσω» να πούμε ότι η ομάδα είχε δικό της σύστημα μέτρησης του χρόνου, αρχίζοντας τη μέτρηση από το 1792, χρονιά της Α’ Γαλλικής Δημοκρατίας και έτσι το 1896 αναγραφόταν ως έτος 104.
Με αφορμή την ενέργεια του Δημήτρη Μάτσαλη, ο οποίος τον Νοέμβρη του 1896 δολοφόνησε τον τραπεζίτη Δ. Φραγκόπουλο και τραυμάτισε τον σταφιδέμπορο Α. Κόλλα (για την οποία θα δούμε αναλυτικά παρακάτω), η ομάδα βρέθηκε στο κέντρο της κατασταλτικής επίθεσης του κράτους. Την ίδια μέρα της επίθεσης του Μάτσαλη το τεύχος 25 της «Eπί τα Πρόσω» έγραφε, ανάμεσα στα άλλα:
Kηρύσσοντες αναφανδόν τον πόλεμον κατά της τυραννικής εξουσίας, οιασδήποτε φύσεως και αν είναι αύτη, θα βαδίσωμεν αφόβως και υπέρ πάντοτε προς τα εμπρός. Tους ολεθρίους νόμους των δεν τους φοβώμεθα, τους αψηφούμεν, τους περιφρονώμεν. Δεν ζητούμεν ουδένα οίκτον παρά των τυραννικών πασών των φύσεων εξουσιών, ως και ημείς ουδένα οίκτον έχομεν δι’ αυτούς. Eις την βίαν θα προτείνεται η βία. Eις το μίσος το μίσος. Tα βήματα ημών θα είναι ακλόνητα και τα πλήγματα ημών καίρια.
Αυτό και μόνο το απόσπασμα που είναι από άρθρο με διαφορετικό θέμα, αποτέλεσε στοιχείο από το οποίο οι κατασταλτικοί μηχανισμοί του κράτους υπέθεσαν ότι ο Μάτσαλης ήταν μέλος της ομάδας και η «Επί τα Πρόσω» είναι η φυσική και ηθική αυτουργός της ενέργειάς του.
Αλλά και με αφορμή παλαιότερα δημοσιεύματα της εφημερίδας, όπως αυτό που παρατίθεται (από τη στήλη «Πολλά και διάφορα», «Επί τα Πρόσω», τεύχος 1, 1 Απριλίου 1896, σελ. 4), οι κατασταλτικές αρχές προσπάθησαν να ενοχοποιήσουν την όλη κίνηση και τους πρωτεργάτες της:
Αν και το εμάθομεν από λίαν αξιόπιστον πηγήν, εκ Πατρών, ούχ’ ήττον διστάζομεν να το πιστεύσωμεν, ότι δηλ. οι κύριοι Φραγκόπουλος και Κόλλας απεφάσισαν να διαμειράσωσι τας περιουσίας των εις τους πτωχούς και να εργασθώσιν ως εργάται! Ο πρώτος μάλιστα έσπευσε να εγγραφή και μέλος εις την αυτόθι εδρεύουσαν «Σοσιαλιστικήν Αδελφότητα», ο δε έτερος το έχει ακόμη υπό σκέψιν. Πότε όμως θα προβώσιν εις το διάβημα τούτο δεν γνωρίζομεν ακριβώς, το πρόσωπον το οποίον μας έδωκε την πληροφορίαν ταύτην μας είπεν ότι θα πράξωσι τούτο προσεχώς. Επίσης δεν είναι γνωστόν ποίαν θέλουσιν εκλέξει εργασία.
Φυσικά, το δημοσίευμα αυτό είναι σατιρικό και δεν έχει την παραμικρή σχέση με την πράξη του Δ. Μάτσαλη αρκετούς μήνες αργότερα. Και θα πρέπει να τονισθεί ότι η «Επί τα Πρόσω» είχε τεράστιες διαφωνίες με τις πράξεις ατομικής τρομοκρατίας στις οποίες προέβαινε ένα τμήμα αναρχικών της εποχής στην Ευρώπη και ότι ακολουθούσε περισσότερο τις απόψεις των Π. Κροπότκιν και Ζαν Γκραβ. Άλλωστε, δεν έχει επιβεβαιωθεί από πουθενά ότι ο Μάτσαλης είχε οποιαδήποτε σχέση με την «Επί τα Πρόσω», ενώ θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και το γεγονός ότι υπήρξε έντονη στιχομυθία μεταξύ Μαγκανάρα και Μάτσαλη – και μέσα από τα έντυπα της εποχής – όπου ο πρώτος αποκαλεί τρελό το δεύτερο, κάτι που δημοσιεύει όπως θα δούμε παρακάτω και η εφημερίδα «Νεολόγος». Στον ισχυρισμό μας αυτό συνηγορεί και κείμενο του Μαγκανάρα για τις αναρχικές τάσεις της εποχής το οποίο παρατίθεται παρακάτω.
Αξίζει να σημειώσουμε, επίσης, ότι ο τρόπος δίωξης των αναρχικών της Πάτρας ήταν διαφορετικός από αυτόν των αναρχικών του Δημοκρατικού Συνδέσμου Πάτρας το 1877. Eνώ οι του Δημοκρατικού Συνδέσμου αποφυλακίστηκαν γρήγορα ως γόνοι εύπορων οικογενειών και ως ακίνδυνοι για το καθεστώς, οι της «Eπί τα Πρόσω» διώκονταν συνεχώς, αλλά οι μεγάλες προσβάσεις τους στις τοπικές κοινωνίες και η καταλυτική τους συμμετοχή στο τότε εργατοαγροτικό κίνημα τους έκαναν αρκετά δυνατούς και χρησιμοποιήθηκε ένα γεγονός όπως η ενέργεια του Μάτσαλη για να αρχίσει η διαδικασία της εξόντωσής τους. Η χρήση από μέρους του κράτους της διαρκούς ομηρίας, οι αλλεπάλληλες προφυλακίσεις και καταδίκες, ήσαν οι κύριοι τρόποι για την εκπλήρωση του στόχου αυτού.
Στη δίκη, οι Μαγκανάρας και Καραμπίλιας ύμνησαν τις αναρχικές ιδέες στις απολογίες τους. Στις 31 Δεκεμβρίου 1896, ο Γιάννης Mαγκανάρας - που ήταν ο μόνος που έμεινε στη φυλακή, γιατί οι υπόλοιποι, αν και καταδικάστηκαν σε ποινές φυλάκισης από δύο έως και έντεκα μήνες, απελευθερώθηκαν - υπέβαλε αίτηση αποφυλάκισης, αλλά στις 17 Ιανουαρίου 1897 το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών την απέρριψε. O Mαγκανάρας παρέμεινε στη φυλακή μέχρι τις 20 Μαΐου 1897 και στις 22 του ίδιου μήνα έστειλε μια εκτενή ανταπόκριση που δημοσιεύθηκε στους «Les Temps Nouveaux» («Nέοι Kαιροί») του Παρισιού. H δε «Eπί τα Πρόσω» είχε τότε αναστείλει την έκδοσή της μιας και αρκετά από τα μέλη της ομάδας καταζητούνταν από την αστυνομία γιατί εκρεμμούσαν εις βάρος τους διώξεις για ανατρεπτική αρθογραφία μέσα από της στήλες της εφημερίδας.
Να σημειωθεί εδώ ότι η «Επί τα Πρόσω» ξεκίνησε μια δεύτερη περίοδο έκδοσης στα τέλη του 1897, η οποία, όμως, διεκόπη για δεύτερη φορά με ένα δεύτερο κύμα καταστολής ως αποτέλεσμα των επιπτώσεων της αντιβασιλικής αρθρογραφίας μέσα από τις στήλες της εφημερίδας σε συνδυασμό με την απόπειρα δολοφονίας του βασιλιά που έγινε από δυο πατριώτες τον Φλεβάρη του 1898.
Παραθέτουμε στη συνέχεια ενδεικτικά άρθρα, ειδήσεις και αγγελίες από τις σελίδες της «Επί τα Πρόσω». Μικρό άρθρο του μεταρρυθμιστή Πλάτωνα Δρακούλη, κάτι που αποδεικνύει ότι στην «Επί τα Πρόσω» δημοσιεύονταν και μη αναρχικά άρθρα:
ΠΛΑΤΩΝΟΣ Ε. ΔΡΑΚΟΥΛΗ
Ο ΠΟΛΙΤΕΥΟΜΕΝΟΣ
Ο μόνος σκοπός του πολυτευομένου είναι να μη αφίνη τον εργατικόν κόσμον να μανθάνη την αλήθειαν. Ο μόνος πόθος του είναι να εκλεχθή βουλευτής. Η μόνη ελεεινή δέησίς του είναι:
- Δος μοι την ψήφον σου, δος μοι την ψήφον σου!
Έχει δε και εκλογείς ηλιθίους, ευκόλως σαγηνευομένους από τα μειδιάματά του, και προθύμους ν’ ακούουν την αλήθειαν όσον αυτός είναι πρόθυμος να την λέγη. Τι θέλει αυτός ο επίδοξος πρωθυπουργός; Την βασιλείαν της δικαιοσύνης; Όχι. Το καλόν του λαού; Όχι. Παν ό,τι ο πολιτευόμενος θέλει είναι να λάβη την εξουσίαν επί τω σκοπώ να κορέση την πλεονεξίαν του και την χυδαίαν φιλοδοξίαν του. Τι θέλουν οι εκλογείς του; Ελευθερίαν, οικονομικήν ανεξαρτησίαν, κοινωνικούς όρους ανθρωπινωτέρους διά να ζουν ως άνθρωποι; Όχι. Παν ό,τι οι εκλογείς του πολιτευομένου θέλουν είναι να ρίψωσι το αντίθετον κόμμα. Τυραννία μάλιστα, φόροι μάλιστα, φτώχεια μάλιστα, φυλάκισιν διά χρέη μάλιστα, αρκεί να ρίψωμεν το αντίθετον κόμμα! Αλλά δεν έχει διαφοράν καμμίαν ποίον κόμμα νικά. Μόνον διά τους πολιτευομένους έχει διαφοράν. Όσον αφορά τους άλλους, οποιονδήποτε κόμμα και αν καταλαμβάνη την εξουσίαν, ο κεφαλαιούχος εξακολουθεί να έχη το χρυσίον του και ο εργάτης τα ράκκη του».
(«Επί τα Πρόσω», 7 Απριλίου 1896, Αρ. 2, σελ. 3)
Μια σημαντική αγγελία-είδηση σύμφωνα με την οποία επρόκειτο να μεταφραστούν και εκδοθούν σημαντικά έργα αναρχικών διανοητών της εποχής:
ΠΟΛΛΑ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΑ
- Απεστάλη εις το γραφείον μας αγγελία, δι’ ής αγγέλεται, υπό τινων συντρόφων μας, η έκδοσις πλείστων έργων των ελευθέρων Σοσιαλιστών (αναρχικών) της δυτικής Ευρώπης εις τόμους κατά φυλλάδια υπό τον τίτλον «Βιβλιοθήκη Σοσιαλιστού», προς ευρυτέραν διάδοσιν των ελευθέρων Σοσιαλιστικών (αναρχικών) ιδεών. Ο προσεχώς μέλλων να εκδοθή τόμος θα περιέχη επτά το όλον έργα, εξ ών τα σπουδαιότερα είναι, «Νέοι Καιροί» υπό Κραπότκιν, «Εξέλιξις και Εξέγερσις» υπό Ρεκλούς, «Πατρίς και διεθνισμός» υπό Αμόν, «Η Κοινωνία την επαύριον της κοινωνικής εξεγέρσεως» υπό Γκράβ. Έκαστος τόμος θα τιμάται 4 δραχ και θ’ αποστέληται κατά φυλλάδια. Οι συνδρομηταί της «Βιβλιοθήκης Σοσιαλιστού» θα λαμβάνωσι και τον «Σοσιαλιστήν», όργανον των ελευθέρων Σοσιαλιστικών ιδεών, κατά περιόδους εκδιδόμενον, δωρεάν. Πάσα αίτησις απευθυντέα, Εφημερίς «Σοσιαλιστής» Αθήνας».
(«Επί τα Πρόσω», 7 Απριλίου 1896, Αρ. 2, σελ. 4)
Και μια χαρακτηριστική απάντηση της σύνταξης σε αγοραστή της εφημερίδας:
Η ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΜΑΣ
Γ. Αντ. Λεχαινά. Μας επιστρέψατε το φύλλον μετά της ακολούθου σημειώσεως: «Επιστρέφεται, διότι δεν γνωρίζω ν’ αναγινώσκω». Διά να μη γνωρίζητε ν’ αναγινώσκητε ηδικήθητε παρά της κοινωνίας, επειδή δεν σας παρέσχε και δεν σας εξησφάλισε τα μέσα προς τον σκοπόν τούτον. Η αδικία αυτή ζητούμεν και ημείς να παύση. Αλλά διά να παύση η αδικία αύτη, ως και πάσα άλλη, πρέπει να μεταβληθή η κοινωνία άρδην. Και διά να μεταβληθή άρδην η κοινωνία, είναι ανάγκη να μάθη το πλείστον των μελών της κοινωνίας, ποίος ο αίτιος της αλοκότου αυτής καταστάσεως και ποίος ο τρόπος της απαλλαγής αυτού. Τον αίτιον τούτον και τον τρόπον της απαλλαγής καταδεικνύει η εφημερίς μας. Συ, λοιπόν, πρέπει να λαμβάνης το φύλλον μας μετά περισσοτέρας παντός άλλου χαράς, ως αδικηθείς υπό της κοινωνίας, και να θέτης φίλον σου τινα, ολιγώτερον αδικηθέντα, να σου το αναγινώσκη.
(«Επί τα Πρόσω», 7 Απριλίου 1896, Αρ. 2, σελ. 4)
Ανταπόκριση από το Λαύριο για τα γεγονότα της εκεί επεισοδιακής απεργίας των μεταλλωρύχων τον Απρίλιο του 1896:
ΑΝΑ ΤΗΝ ΓΗΝ
Ελλάς. Καμάριζα (Λαυρίου). Δισχίλιοι εργάται οι οποίοι εργάζονται εις το εν Καμαρίζη του Λαυρίου μεταλλείον, εκήρυξαν την πρωίαν της παρελθούσης Δευτέρας απεργίαν ζητούντες αύξησιν ημερομισθίου και ίδρυσιν νοσοκομείου και φαρμακείου. Η καταπίεσις ην υφίσταντο, η αθλιότης και η δυστυχία, ήτις έφθασεν εις το υπέρτατον σημείον, τους ηνάγκασε να προβώσιν εις το διάβημα τούτο. Προ δυο εβδομάδων ο αυτόθι ανταποκριτής μας ανήγγειλεν ημίν ότι είχε παρά των εργατών αποφασισθή το τοιούτον· αλλά δεν εθεωρήσαμεν το πράγμα και τόσον σπουδαίον, διότι γνωρίζομεν ότι ο τράχυλος του Έλληνος εργάτου μόνον τον ζυγόν του αντιθέτου πολιτικού κόμματος δεν υποφέρει, εκμεταλλευτικόν όμως μόνον να υπομένει γνωρίζει. Την εσπέραν της παρελθούσης Κυριακής, ελήφθη οριστική απόφασις να μη αναλάβωσι την επομένην ημέραν τας εργασίας των, εάν δεν εισηκούοντο πρότερον αι αιτήσεις των. Ήτο η 9 ½ π.μ. της Δευτέρας και οι εργάται συνεπυκνούντο προ του οικήματος των γραφείων της διευθύνσεως, ζητούντες ν’ ανακοινώσουν τα παράπονά των και τας αιτήσεις των. Εν τω μεταξύ ειδοποιηθείς ο διευθύνων κ. Σερπιέρης καταφθάνει και άρχονται οι εργάται εκθέτοντες τας αιτήσεις των και την απόφασίν των. Αλλ’ ο κ. Σερπιέρης εφαίνετο μάλλον μη ενδίδων, μόνον την αύξησιν του ημερομισθίου παραδεχθείς και ταύτην ελαττωμένην κατά τι υπό του ορισθέντος υπό των απεργούντων ποσού. Οι εργάται εζήτουν 3,50 ο δε διευθύνων επέμενεν εις δραχ 3,30. Επήλθεν η μεσημβρία και οι εργάται απήλθον να γευματίσωσι, αφ’ ού ο διευθύνων κ. Σερπιέρης υποσχέθη ότι μετά μεσημβρίαν θα σηζητηθώσιν και πάλιν αι αιτήσεις των. Ήτο σχεδόν η 2 ώρα μ.μ. και οι εργάται ευρίσκοντο, κατά τα συμπεφωνημένα, και πάλιν προ των γραφείων και εζήτουν να εισέλθουν, εν ω ο κ. Σερπιέρης έσωθεν συσκέπτετο περί του πρακτέου μετά των μηχανικών Ραμπώ, Παζεράλ και Σαρπαντιέ Ρουπέ, και των γεωμετρών και εργοδηγών Φρειδερίκου Κανιάκ, Σάλτου, Γεωργίου Δορίγου και Δελφόζ. Οι απεργούντες ήθελον να εισέλθουν επιμόνως, αλλ’ οι στρατιώται τους απωθούν εξερεθίζοντες αυτούς. Αίφνης από του γραφείου ρίπτεται εις πυροβολισμός, εις δ’ εργάτης εξαπλούται χαμαί νεκρός. Το πλήθος ως εκ τούτου δεν συγκρατείται πλέον. Μένεται κυριολεκτικώς. Ρίπτει λίθους και μεταλλεύματα κατά του γραφείου, εις ο ευρίσκονται ο διευθύνων κλ. Διά δυναμίτιδος ανατινάζει τας αποθήκας των υλικών, το δε πυρ μεταδίδεται εις το έλαιον. Οι στρατιώται πυροβολούν κατά του πλήθους· φονεύονται δυο και πολλοί τραυματίζονται, άλλοι μεν βαρέως, άλλοι δ’ ελαφρώς. Οι απεργούντες έτι περισσότερον εκμανέντες θέτουσι πυρ, πυρ παντού. Τα οικήματα της εταιρίας αποτεφρούνται. Η στρατιωτική δύναμις αναγκάζεται, να τραπή εις φυγήν. Ο κ. Σερπιέρης και λοιποί σώζονται άλλοι μεν τραπέντες εις φυγήν άλλοι, δε μεταμφιεσθέντες. Τέλος επεκράτησεν ησυχία. Οι εργάται έχουν απόφασιν να μη αναλάβουν τας εργασίας των, εάν δεν εισακουσθώσιν αι αιτήσεις των και δεν βελτιωθή η θέσις των. Ούτω συνέβησαν κατά τας ημετέρας πληροφορίας αι σκηναί εν Λαυρίω.
(«Επί τα Πρόσω», 14 Απριλίου 1896, Αρ. 3, σελ. 4 (12)
Ανταπόκριση για τον εορτασμό της Πρωτομαγιάς του 1896 στην Ιταλία:
Η ΠΡΩΤΗ ΜΑΪΟΥ ΕΝ ΙΤΑΛΙΑ
Το Σοσιαλιστικοδημοκρατικόν φύλλον «Φωνή του Λαού» της 18ης Απριλίου μας αναγγέλλει ότι η εορτή της 1ης Μαΐου δεν θα ήναι εστερημένη θελγήτρων. Οι διαδηλωταί θα εφοδιασθώσι διά μεταλλίων, άτινα θα ήναι πάσης αρεσκείας, παντός χρώματος, ως και σύμφωνα προς πάντα τα χρηματοθηλάκια.
Οι πλούσιοι οίτινες ήθελον λάβει την φαντασίαν να εορτάσωσιν εκείνην την ημέραν θα δύνανται να εφοδιασθώσιν μετάλλια αργυρά (ηγγυημένα) προς τρία φράγκα έκαστον, οι δε πτωχοί ορειχάλκινα προς 35 λεπτά έκαστον και τέλος οι πενέστατοι θα λάβωσι αντί 10 λεπτών σημείον ερυθρόν μετά της εικόνος του Μάρξ.
Η διαδήλωσις αυτή εν Ιταλία κατέληξεν εις αποτυχίαν, χάρις εις την διεύθυνσιν των αρχηγών σοσιαλιστών:
Το να καθιστά τις γελοίαν την ιδέαν την οποίαν αυτός ο ίδιος διαδίδει, τούτο είναι ο καλλίτερος τρόπος του να την φονεύη.
ΑΝΔΡΕΑΣ Δ’ ΑΝΖΕΛΟ
(«Επί τα Πρόσω», 28 Απριλίου 1896, Αρ. 5, σελ. 3 (19)
Ανταπόκριση για το ίδιο θέμα από τη Γαλλία:
ΑΝΑ ΤΗΝ ΓΗΝ
ΓΑΛΛΙΑ
Παρίσιοι. Η 1η Μαΐου. Κατ’ έτος η διαδήλωσις της πρώτης Μαΐου χάνει μέρος τι εκ της σπουδαιότητός της. Η νόθευσις της εσωτερικής αλληλεγγύης οφείλεται κυρίως εις τους Μαρξιστάς. Ενθυμείται τις τον ενθουσιασμόν με τον οποίον η εργατική τάξις εδέχθη την ιδέαν ταύτην του να εκδηλώνη μίαν ημέραν την ισχύν της διά γενικής συναθροίσεως. Ο τρόμος τον οποίον η αστυκή τάξις αφήκε να διοράται κατά τα πρώτα έτη, επεδείκνυεν ότι οι υποκινηταί της διαδηλώσεως ταύτης ορθώς είχον επιληφθή ταύτης. Αλλ’ η αυτόματος αύτη ενέργεια, στερουμένη πάσης πολιτικής διευθύνσεως δεν εποίει το έργον των Μαρξιστών, οίτινες ένα μόνον σκοπόν εποφθαλμιώσι, την κατάκτησιν της δυνάμεως, και οι οποίοι ισχυρίζονται, ότι το κοινωνικόν ζήτημα θα λυθή όταν αποκτήσωσιν αριθμόν τινα εδρών εν τοις διαφόροις κοινοβουλίοις. Ως εάν πολιτική τις εξουσία ήτο ικανή, έστω και έχουσα την καλλίστην θέλησιν του κόσμου να ψηφίζη καθημερινώς ζητήματα της εργασίας και του κεφαλαίου! Έθεσαν λοιπόν όλην των την μανίαν της οποίας είναι άξιοι, όπως σταματήσωσι το κίνημα τούτο, του οποίου, κατ’ αυτούς, το μόνον σφάλμα ήτο ότι δεν ετέθη υπό την διεύθυνσίν των. Διότι αυτοί οι άνθρωποι απαιτούσι τα πάντα να οδηγώσι, να κανονίζωσι και να κυβερνώσι. Μη κατωρθούντες ν’ αποπνίξωσι την διαδήλωσιν ταύτην εφρόντισαν να την καταστήσωσι γελοίαν διά πομπών κλπ… εις τα πέριξ των νομοθετικώς μυημένων. Ο λαός αηδιάσας ταύτην την αθλιότητα μένει οίκαδε, ήδη, απογοητευμένος και αρνείται να συμπράξη περισσότερον καιρόν εις τας γελοίας αυτάς επιδείξεις.
(«Επί τα Πρόσω», 5 Μαΐου 1896, Αρ. 6, σελ. 3 (23)
Και την Αγγλία:
ΑΓΓΛΙΑ
Λονδίνον. Κατά την πρώτην Μαΐου και την επομένην Κυριακήν, το Λονδίνον έχει θέαν τινα ασυνήθη, αι στρατιωτικαί μουσικαί ακούονται, αι σημαίαι εξέρχονται, και οι Άγγλοι με τα κυριακάτικά των φορέματα διευθύνονται εν μεγάλαις επιδείξεσι προς το Ιδ-Παρκ, διά να εκθέσωσι τας μεταρρυθμιστικάς των επιθυμίας. Αυτή η συνήθεια παγιωθείσα εν τοις βρεττανικοίς εθίμοις, εκπλήττει πάντοτε τον Λατίνον, όστις απορεί προ τόσω πολυπληθών διαδηλώσεων, σκεπτόμενος ότι με παρόμοιον πλήθος, εις την εστίαν του, θα έκαμνον τι ολιγώτερον πλατωνικόν. Εφέτος εν τοις εργοστασίοις ησθάνετό τις αέρα φιλελεύθερον να φυσά παρά τοίς εργάταις· έκαστος έλεγε τον λόγον του και συνεζήτει επί της κακής πίστεως της κοινωνιστικοδημοκρατίας, επί του εξελιγμού προς την αναρχίαν του «Ανεξαρτήτου Λαμπούρ Παρτύ» και επί των αναρχικών ιδεών. Εξαρτάται ίσως τούτο από τον ήλιον, όστις έλαμψεν όλην την τελευταίαν εβδομάδα επί του Λονδίνου; Αι ακτίνες του έσχον το δώρον να κάμωσιν ώστε να βλαστήσωσιν οι εγκέφαλοι καθώς κάμνει εις τα φυτά να εξέρχωνται οι βλαστοί των; Τούτο είναι πιστευτέον, διότι η αναρχία ήτο επί του τάπητος πανταχού ένθα ευρίσκετο αναρχικός τις, και επειδή δεν δίδει τις την μερίδα του εις τους κύνας, εξήφθη και εξέθεσε μάλιστα εν τοις εργοστασίοις αναρχικάς διακηρύξεις επί τη 1η Μαΐου. Ταύτην την φοράν, την 1ην Μαΐου, οι σοσιαλισταί εθεώρησαν καθήκον των, όπως εκθέσωσι τα παράπονά των να παρέξωσιν τοις αναρχικοίς συνάθροισιν εν τοις κόλποις της μεγάλης διαδηλώσεως του Ιδ-Παρκ. Εδέχθησαν – και η συνάθροισις υπ’ αριθ. 6 υπήρξεν εκείνη των συντρόφων μας, της οποίας οι ρήτορες διαδέχθησαν αλλήλους, προκαλούντες ενθουσιώδεις επευφημίας. Το πλείστον των άγγλων ρητόρων εισί νέοι, εμβριθείς και πεπαιδευμένοι, ειξεύρουσι προηγουμένως το περί ου πρόκειται να ομιλήσωσι και σπανίως εκφεύγουσι του θέματός των. Ηκούσθησαν εν πλήρει σιωπή υπό πολλών χιλιάδων προσώπων απλήστων να μάθωσι το τι ζητούσιν οι αναρχικοί. Περιηγήθην και τα άλλα ακροατήρια και παρετήρησα μετ’ ευχαριστήσεως ότι το των αναρχικών είχε τον μεγαλείτερον αριθμόν ακροατών.
(«Επί τα Πρόσω», 5 Μαΐου 1896, Αρ. 6, σελ. 4 (24)
Απόψεις και σχόλια για τα γεγονότα του Σκουροχωρίου Ηλείας το 1898:
ΓΕΓΟΝΟΤΑ
Αι γνωσταί σκηναί αι λαβούσαι χώραν κατά την εσπέραν της 3 τρέχοντος μηνός εν τω χωρίω Σκουροχώριον του Πύργου μεταξύ χωρικών και Εξουσίας, καθ’ ας ο εις εκ του αποσπάσματος αστυφύλαξ έπεσεν νεκρός και οι δυο άλλοι επληγώθησαν σοβαρώς πρέπει να μας διδάξη και να μας πείση ότι ο καιρός των Νόμων και των Εξουσιών παρήλθον πλέον.
Ο άνθρωπος, ούτινος τω υπολείπονται δυο έτι βήματα διά να εισέλθη εις τον εικοστόν αιώνα, βεβαίως εγνώρισεν ότι οι Νόμοι και οι Εξουσίαι εις τας κοινωνίας χρησιμεύουσιν ότι τα ικριώματα εις τας οικοδομάς. Όταν αυταί κτισθώσιν όχι μόνον τα ικριώματα δεν χρησιμεύουν πλέον αλλά και βλάπτουν. Ούτω και οι Νόμοι και αι Εξουσίαι: ίσως εν τη αρχή της ιδρύσεως των κοινωνιών να εχρησίμευσαν, ήδη όμως βλάπτουν, και απόδειξις το άνω συμβάν του Σκουροχωρίου. Τούτο – το συμβάν - είναι απόρροια, είναι γέννημα των Νόμων και των Εξουσιών.
Ο άνθρωπος ήδη δεν φοβείται τους Νόμους και τας Εξουσίας. Οι μεν τον βαρύνουν, αι δε τον πιέζουν υπερβαλόντως και ζητεί να τας αποτεινάξη. Καθημέραν απ’ άκρου εις άκρον της γηίνου σφαίρας ακούομεν ομοίου είδους συμβάντα, ως το ανωτέρω αναφερόμενον. Οι άνθρωποι δεν θέλουσι πλέον Νόμους και Εξουσίας. Μανθάνουσι ν’ αυτοδιοικούνται.
Ι. .Μ. Μς
Αι σκηναί του Σκουροχωρίου έχουν κι συνέχειαν: Μετά το γεγονός ο αστυνόμος Πύργου εκστρατεύσας μεθ’ όλων των αστυνομικών οργάνων του κατά του ειρημένου χωρίου συνέλαβε τους χωρικούς και αφ’ ου τους απήγαγε και τους ενέκλεισαν εις το μπουντρούμι του αστυνομικού καταστήματος τους έσπασε από το ξύλο. Αλλά δεν του ήρκεσε τούτο. Ελεηλάτησε τας οίκίας του χωριού, κατέστρεψε τα έπιπλα αυτών και αφαιρέσας τα παραθυρόφυλα των οικιών ήναψε πυράν δι’ αυτών και έψησε αρκετούς αμνούς, ούς ήρπασε εκ των ποιμνιοστασίων των χωρικών. Ο Ελεύθερος συνταγματικός Ελληνικός λαός ας επαίρεται δια την ελευθερίαν του, τους νόμους του και τας εξουσίας του.
Δ. Θ. Κς.
(«Επί τα Πρόσω», 11 Ιανουαρίου 1898, Αρ. 31, σελ. 3)
Και μια χαρακτηριστική εικόνα των εντύπων που διακινούνταν στα γραφεία της «Επί τα Πρόσω»:
ΕΙΣ ΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΤΗΣ «ΕΠΙ ΤΑ ΠΡΟΣΩ»
Πωλούνται τα εξής:
ΒΙΒΛΙΑ
Τι θέλουν οι Αναρχικοί, λεπ. 10
Η χειραφέτησις της γυναικός και η εγκληματικότης, λεπ. 10
Δύναμις και ύλη, Βύχνερ, δρ.-
Ο Ρακοσυλλέκτης (μυθιστόρημα), δρ. 3
L Anarchie, λεπ. 25
L inevitable rchie, λεπ. 25
Aux Anarchistes qui s’ignorent, λεπ. 25
Pages d’ histoire socialiste, λεπ. 50
ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ
«Επί τα Πρόσω» (1896-1897) έκαστος τόμος δραχ. 3
«Les Temps Nouveaux», το φύλλον λεπτ. 25
«Le Pere Peinard», το φύλλον λεπτ. 25
«Le Libertaire», το φύλλον λεπτ. 30»
(«Επί τα Πρόσω», 11 Ιανουαρίου 1898, Αρ. 31, σελ. 4).
Και τα έργα του Ι. Μαγκανάρα:
ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΚΙΝΗΣΙΣ
Πείνα και Εξουσία. – Εξεδόσαμεν εις καλλιτεχνικώς τυπομένον φυλλάδιον το διήγημα «Πείνα και Εξουσία» εκ της συλλογής «Η στενάζουσα ανθρωπότης» του συντρόφου Ιω. Μ. Μαγκανάρα. Τιμάται 10 λεπτά και πωλείται εις το γραφείον μας.
Τέλος, μια άποψη για τα οικονομικά έτσι όπως τα παρέθεταν οι ίδιοι στην εφημερίδα:
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΣΦΟΡΩΝ ΔΙΑ ΤΗΝ «ΕΠΙ ΤΑ ΠΡΟΣΩ»
Εκ ΠΑΤΡΩΝ:
Δημ. Θ. Καραμπίλιας (μηνιαία εισφορά), Δρ. 12
Εκ συνδρομητών Πατρών:
Περικλής Τσουκαλάς, δρ. 1
Σπύρος Λυναράς, δρ. 1
Κωνστ. Κωστόπουλος, δρ. 1
Π. Βασιλείου, δρ. 1
Θ. Διαμαντόπουλος, δρ. 1
Χαραλ. Γιαντόπουλος δρ. 1
Χαρ. Ολυμπιάδης, δρ. 1
Πύλου: Ι. Μ. δρ. 2
Αγ. Βασίλειου (Βραχνών): Γεωρ. Κων. Βαγενάς, δρ. 1 Δρ. 10
Εκ πωλήσεως βιβλίων εκδόσεως «Επί τα Πρόσω», λεπ. 30
Εκ προηγουμένου φύλλου εισφοραί, δρ. 130,90
Το όλον δραχ. 153,20
(«Επί τα Πρόσω», 8 Φεβρουαρίου 1898, Αρ. 35, σελ. 4 (142)
Έτσι, από τον οικονομικό προϋπολογισμό που παρατίθεται σε διάφορα φύλλα, υποθέτουμε ότι η «Επί τα Πρόσω» στην τελευταία περίοδο της κυκλοφορίας της (1898) πουλούσε 2.500 με 3.500 φύλλα, έχοντας και μεγάλο αριθμό συνδρομητών. Ο αριθμός αυτός φαίνεται μικρός σε σχέση με την επιρροή που είχε στους εργάτες και αγρότες ιδιαίτερα των περιοχών της Πάτρας και του Πύργου, αλλά πρέπει να αναλογιστούμε: α) το συνολικό πληθυσμό των περιοχών αυτών και της ελληνικής περιφέρειας εκείνη την περίοδο, β) τα μεγάλα ποσοστά αναλφαβητισμού ιδιαίτερα στα κοινωνικά στρώματα που απευθυνόταν η «Επί τα Πρόσω», δηλαδή εργάτες και αγρότες και γ) τις δυσκολίες διανομής της εφημερίδας μέσα σε συνθήκες κρατικής καταστολής (διακοπές της έκδοσης) κ.λπ.
Εκείνη την περίοδο οι εφημερίδες είχαν βασικό ρόλο στην ενημέρωση των πολιτών και η «Επί τα Πρόσω» κατείχε ευνοϊκή θέση μιας και είχε διαφημιστική και ιδεολογική πρόσβαση στην καθημερινή φιλεργατική εφημερίδα «Πελοπόννησος», αλλά και στενή συνεργασία με άλλες εργατικές εφημερίδες όπως ο «Σοσιαλιστής», που πρέπει να είχε ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό συνδρομητών (όπως φαίνεται και από καταλόγους στο Αρχείο Καλλέργη). Τη βασική δυσκολία σε σχέση με τον αναλφαβητισμό και τα άλλα προβλήματα, οι αναρχικοί της «Επί τα Πρόσω» προσπάθησαν και επιδίωξαν να τις αντιμετωπίσουν με την παρουσία τους μέσα στα κινήματα, με ομιλίες σε λαϊκές συγκεντρώσεις, διαλέξεις, συμμετοχή σε απεργίες και επαναστατικούς ξεσηκωμούς. Επομένως, η εφημερίδα, που περιλάμβανε πολλές μεταφράσεις ιδεολογικού αναρχικού περιεχομένου, μαζί με τις εξειδικευμένες εκδόσεις της, προσπάθησε να παίξει και μορφωτικό ρόλο στην ανάδειξη αναρχικών στελεχών. Δεν μπορούμε να πούμε ότι ήταν αναρχοσυνδικαλιστική εφημερίδα έτσι όπως εκφράστηκε μαζικά ο αναρχοσυνδικαλισμός τις επόμενες δεκαετίες. Είναι καθαρά όργανο μιας πολιτικής οργάνωσης αναρχικών στα πρότυπα των πολιτικών οργανώσεων του εξωτερικού (Γαλλία κ.ά) της εποχής εκείνης. Συνδικαλιστικές οργανώσεις ήταν η Σοσιαλιστική Αδελφότης (διασυνδικαλιστική) καθώς και τα σωματεία των εργατών που μέσα σε αυτά δρούσαν οι αναρχικοί του Ομίλου της «Επί τα Πρόσω».
http://ngnm.vrahokipos.net/part05.html?start=2
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου